Phim đại thắng tại giải Emmy 2024: “Shogun” – hơi thở của thời đại

Mặc dù các nhà phê bình đã dùng không biết bao nhiêu mỹ từ để ca ngợi

Mùa giải thưởng ấn tượng của Shogun đã bùng nổ từ khi sê-ri nhận được 25 đề cử tại giải Emmy (giải thưởng truyền hình lâu năm của Mỹ) năm nay – một kỷ lục thật sự! Và cuối cùng, nó giành được 18 giải, phá kỷ lục về số giải Emmy nhận được trong một mùa duy nhất.

Thành công toàn diện

Trong các hạng mục của Emmy, riêng với Primetime Emmy – ghi nhận sự xuất sắc của các chương trình truyền hình giờ vàng ở Mỹ, Shogun đã nhận 8 đề cử và thắng ở 4 giải danh giá nhất: Sê-ri chính kịch nổi bật, Nam và Nữ diễn viên chính nổi bật trong sê-ri chính kịch và Đạo diễn nổi bật.

Không chỉ sở hữu số lượng giải lớn, Shogun cũng đặc biệt gây chú ý khi thành công của sê-ri rất đa dạng và mang tính biểu tượng.

Không có chìa khóa may mắn duy nhất nào ở Shogun. Sê-ri được giới phê bình đánh giá cao ở nhiều góc độ. Rất ít sê-ri có thể so sánh được với sự xuất sắc toàn diện của Shogun, kể từ các chi tiết lịch sử về trang phục và thiết kế bối cảnh, nhạc phim cao trào và diễn xuất vô cùng thuyết phục của tất cả các diễn viên. Khi xem xét từng hạng mục mà sê-ri giành chiến thắng, cũng có thể thấy thành công ở một hạng mục sản xuất sẽ tác động trực tiếp, giúp cải thiện việc thực hiện hạng mục khác như thế nào.

Tự hào hơn, Shogun là sê-ri tiếng Nhật đầu tiên giành giải Sê-ri chính kịch nổi bật ở Primetime Emmy (và mới chỉ là sê-ri không phải tiếng Anh thứ 2 được đề cử ở hạng mục này, sau Squid Game).

Shogun là sê-ri của Mỹ, do Rachel Kondo và Justin Marks sáng tạo, dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên xuất bản năm 1975 của James Clavell.

Dàn diễn viên chính của sê-ri bao gồm Hiroyuki Sanada, Cosmo Jarvis, Anna Sawai, Tadanobu Asano, Takehiro Hira, Tommy Bastow và Fumi Nikaido. Như vậy, phim có dàn diễn viên chủ yếu là người Nhật. Phần lớn lời thoại trong Shogun không phải tiếng Anh như thông thường ở các sê-ri của Mỹ mà bằng tiếng Nhật.

Ban đầu, Shogun được lên kế hoạch là một mini sê-ri với 2 tập đầu của mùa 1 ra mắt vào ngày 27/2/2024 trên kênh FX on Hulu và FX, 8 tập còn lại được phát hành hàng tuần cho đến ngày 23/4/2024. Sau thành công vang đội từ giới phê bình, với điểm Rotten Tomatoes cho sê-ri hiện là 99%, mùa 2 và thứ 3 đã bắt đầu được phát triển.

Shogun lấy bối cảnh Nhật Bản thế kỷ 17, kể về cuộc đụng độ giữa 2 người đàn ông đầy tham vọng, đến từ hai thế giới khác nhau. Đó là John Blackthorne – một thủy thủ người Anh ưa mạo hiểm, người đã bị đắm tàu ở Nhật Bản, một vùng đất mà nền văn hóa xa lạ cuối cùng sẽ định nghĩa lại anh ta – và Yoshii Toranaga, một lãnh chúa Nhật Bản khôn ngoan, quyền lực, đang có bất đồng quan điểm với các đối thủ chính trị nguy hiểm của mình.

Một nhân vật rất quan trọng khác của phim là quý cô Mariko – một phụ nữ tài năng nhưng đến từ gia đình có tiếng bất trung và do đó, phải nỗ lực để chứng minh giá trị và lòng trung thành của mình.

Shogun trong sách của Clavell vốn là dạng tiểu thuyết lịch sử. Nhân vật Blackthorne phần nào lấy cảm hứng từ nhà hàng hải người Anh William Adams, người đã vươn lên trở thành một samurai ở Nhật Bản dưới thời Tokugawa Ieyasu – một lãnh chúa quyền lực sau này sẽ trở thành người lập ra và là mạc chủ đầu tiên của Mạc phủ Tokugawa. Ieyasu cũng là nguyên mẫu cho nhân vật chính Yoshii Toranaga.

Vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ

Shogun 2024 lần đầu được công bố vào tháng 8/2018, trong khuôn khổ chuyến lưu diễn báo chí thường niên của Hiệp hội Các nhà phê bình Truyền hình. Khi đó, đài FX cho biết họ sẽ thực hiện một bản chuyển thể mới cuốn tiểu thuyết viết năm 1975 của James Clavell.

Cần phải nói, đây không phải lần đầu tiên tiểu thuyết Shogun của Clavell được chuyển thể thành phim tại Mỹ. Trước đó, đã có một mini sê-ri tương tự vào năm 1980.

Phiên bản năm 1980 của Shogun từng đạt được tỷ suất người xem kỷ lục cho đài NBC và giành được một số giải Emmy, bao gồm cả giải Sê-ri giới hạn hay nhất. Nhưng Shogun thời đó tập trung hoàn toàn vào góc nhìn của thủy thủ John Blackthorne (do Richard Chamberlain thủ vai).

Qua góc nhìn của Blackthorne khi đó, Nhật Bản hiện lên khá kỳ lạ và bí ẩn, có nhiều điều trái ngược với phương Tây. Điều này phần nào phù hợp với quan niệm của khán giả những năm 1980 tại Mỹ.

Trong khi đó, với sức lan tỏa văn hóa mạnh mẽ của Nhật Bản hiện tại – bằng các trò chơi điện tử, manga và anime – rõ ràng, đất nước mặt trời mọc giờ không còn kì bí với người Mỹ. Shogun lần này do đó cũng thay đổi, tập trung vào những cuộc đấu đá quyền lực rất hợp thời (nên còn được mệnh danh là “Trò chơi vương quyền về Nhật Bản thế kỷ 17”). Nó cũng thay đổi theo quan niệm của khán giả hiện nay – những người đòi hỏi sự nhạy cảm và chân thực trong cách miêu tả các nền văn hóa khác nhau.

Bộ đôi sáng tạo Justin Marks và Rachel Kondo cho biết họ đã “đặt ngôn ngữ và góc nhìn của Nhật Bản lên hàng đầu để gần gũi hơn với những nhân vật này, thay vì giữ họ ở khoảng cách xa”. Phiên bản Shogun của họ nâng cao góc nhìn của Toranaga, vị lãnh chúa lôi cuốn do Hiroyuki Sanada thủ vai – người không chỉ là ngôi sao mà còn là một trong những nhà sản xuất của sê-ri.

Bản thân Sanada chia sẻ: “Sau 20 năm ở Hollywood, tôi giờ là một nhà sản xuất. Điều đó nghĩa là tôi có thể nói bất cứ điều gì, bất cứ lúc nào. Lần đầu tiên tôi có một đội ngũ riêng. Tôi gánh trên vai áp lực của một nhà sản xuất. Nhưng hơn thế nữa, tôi thấy hạnh phúc”.

Ông cũng nhấn mạnh việc giữ cho chương trình sự chân thực với lịch sử Nhật Bản. “Nếu có điều gì đó không đúng, mọi người không thể tập trung vào nội dung. Họ không muốn xem loại chương trình đó. Chúng tôi cần phải chân thực” – ông nói.

Dù vậy, Sanada từng đặt câu hỏi về tính khả thi của một loạt phim chủ yếu thoại bằng tiếng Nhật, cảm thấy đó như một “canh bạc”. Marks còn nói đùa rằng ông không hiểu tại sao FX lại bật đèn xanh cho “một bộ phim cổ trang Nhật Bản với phụ đề rất tốn kém, có cao trào xoay quanh một cuộc thi thơ”.

Nhưng thành công của Shogun đã cho thấy tiếng Nhật hay tiếng Anh không phải là rào cản lớn. Luôn có một ngôn ngữ chung: ngôn ngữ của thời đại. Và phiên bản năm 2024 của Shogun cũng là sản phẩm của thời đại, như phiên bản năm 1980. Khán giả Mỹ nói riêng và quốc tế nói chung vẫn tìm thấy ở Shogun tình hình xã hội hiện tại. Nhân vật chính Toranaga cũng hiện thân cho minh quân mà mọi người kỳ vọng: Một người đủ khôn ngoan để điều hướng và hàn gắn xã hội.

Shogun hiện đang càn quét các giải thưởng. Riêng tại Emmy 2024, các giải mà sê-ri giành được là: Nam khách mời nổi bật trong một sê-ri chính kịch, Dàn diễn viên nổi bật của một sê-ri chính kịch, Kỹ thuật điện ảnh nổi bật trong một sê-ri, Trang phục lịch sử nổi bật trong một sê-ri, Tạo mẫu tóc lịch sử nổi bật, Thiết kế tiêu đề chính nổi bật, Trang điểm lịch sử/viễn tưởng nổi bật, Hóa trang nổi bật, Biên tập nổi bật trong một sê-ri chính kịch, Thiết kế sản xuất cho phim lịch sử/viễn tưởng nổi bật, Biên tập âm thanh nổi bật trong một sê-ri chính kịch/hài kịch, Cân chỉnh âm thanh nổi bật trong một sê-ri chính kịch/hài kịch, Hiệu ứng hình ảnh nổi bật trong một mùa phim/bộ phim, Màn đóng thế nổi bật, Sê-ri chính kịch nổi bật, Nam và Nữ diễn viên chính nổi bật trong sê-ri chính kịch và Đạo diễn nổi bật.

Được đánh giá là “mê hoặc”, điểm Rotten Tomatoes cho Shogun, dựa trên 133 nguồn phê bình uy tín, là 99%. Điểm Metacritic, dựa trên 39 nguồn phê bình, là 85/100. Khán giả đón nhận phim cũng vô cùng nồng nhiệt, đưa Shogun trở thành một trong ít sê-ri không phải của Netflix đứng đầu ở nhiều nền tảng. Chỉ sau 6 ngày ra mắt, sê-ri đã thu về 9 triệu lượt xem trên Hulu, Disney+ và Star+. Từ ngày 4 tới 10/3, đây là sê-ri truyền hình được stream nhiều nhất ở Mỹ và Canada.

Tại Nhật Bản, Shogun được đánh giá cũng rất cao, đặc biệt ở tính chân thực.